Şəmsi Bayramzadə

"Holberton School Azerbaijan"ın CEO-su, Biznesin inkişafı meneceri

Böhran və iqtisadi dalğalanmalar zamanı sahibkarlar üçün təhlükəsiz strategiyalar

Biznes dünyasında sabitlik heç vaxt daimi olmur. Bazarın yüksəliş dövrləri olduğu kimi, eniş və böhran dövrləri də labüddür. Uğurlu sahibkarı digərlərindən fərqləndirən əsas cəhət isə böhrandan qaçmaq deyil, ona hazır olmaq bacarığıdır. Sahibkar böhranı planlaya bilməz, amma böhran qarşısında sarsılmamaq üçün özünü və komandasını əvvəlcədən hazırlaya bilər.

Böhrana hazırlığın üç dayağı: bilik, bacarıq və resurs

Hər bir sahibkar böhrana hazır olmaq üçün üç əsas dayağa malik olmalıdır:

• Bilik: Bazarın hərəkət istiqamətini, trendləri və iqtisadi riskləri oxuya bilmək.

• Bacarıq: Dəyişən şəraitə tez uyğunlaşmaq, alternativ həll yolları tapmaq və qərar vermə çevikliyi.

• Resurs: Maliyyə yastığı, etibarlı əməkdaşlıq əlaqələri və çevik insan resursları.

Bu dayaqlar sahibkara yalnız böhranı keçməkdə deyil, ondan imkan kimi istifadə etməkdə də kömək edir.

Böhran zamanı sahibkarın atmalı olduğu addımlar

1. Daha uyğun qiymətli məhsullara yönəlmək

Böhran dövründə istehlakçı davranışı dəyişir - müştərilər daha sərfəli, daha praktik məhsullara yönəlirlər. Sahibkar bu dəyişimi əvvəlcədən hiss etməli, bahalı və aşağı dövriyyəli məhsullardan resurslarını daha əlçatan və stabil gəlir gətirən məhsullara yönəltməlidir.

2. Qiyməti qaldırmaq yerinə məhsul çeşidini optimallaşdırmaq

Qiymət artımı müştəriləri itirə bilər. Əvəzində, sahibkar ya daha sərfəli xammal tapmalı, ya da istehsal strukturunu elə optimallaşdırmalıdır ki, maya dəyəri azalsın. Yəni, böhranın cavabı qiymət artımı deyil, dəyər və səmərəlilik artımıdır.

3. Kollektivi azaltmaq deyil, motivasiya etmək

Böhran zamanı ilk impuls işçiləri azaltmaq olur, lakin bu, çox vaxt uzunmüddətli zərbə yaradır. Çünki böhran keçəcək, amma motivasiyasını itirmiş kollektiv asan bərpa olunmur. Ən ağıllı sahibkar komandasını inandırır ki, bu dövrdə “daha çox işləmək” yalnız şirkətin deyil, hər kəsin gələcəyinə investisiyadır.

4. Satış və reklam fəaliyyətini azaltmaq deyil, artırmaq

Bir çox şirkətlər xərcləri azaltmaq üçün ilk növbədə reklam və satış büdcəsini kəsir. Halbuki, məhz bu dövrlərdə görünür olmaq vacibdir. İqtisadi daralma zamanı müştərilərin diqqətini cəlb etmək daha asandır, çünki rəqabət zəifləyir. Ağıllı sahibkar böhranda səssiz qalmır, səsini daha aydın çıxarır.

5. Müştəri və tədarükçülərlə əlaqələri qorumaq və gücləndirmək

Böhran dövründə münasibətlər daha çox dəyər qazanır. Heç bir tərəfdaşla körpüləri yandırmaq olmaz. Əksinə, daha sıx əməkdaşlıq, qarşılıqlı güzəştlər və dəstək vasitəsilə uzunmüddətli etimad formalaşdırmaq lazımdır. Bu, sahibkara böhrandan sonrakı dövrdə daha möhkəm bazis yaradır.

Nəticə

Böhran dövrü təhlükə qədər fürsətdir. Bu fürsəti dəyərləndirmək üçün sahibkar emosiyalarla deyil, plan və uzaqgörənliklə hərəkət etməlidir. Böhrana hazırlıq bir proses deyil - bu, sahibkarlıq mədəniyyətinin bir hissəsidir. Yüksəliş dövründə də, durğunluqda da sahibkar gələcək dalğalanmaları düşünərək sistemini çevik, xərclərini nəzarətdə, komandasını isə motivasiyalı saxlamalıdır.

Çünki böhran keçicidir, amma möhkəm düşüncə tərzi qalıcıdır.