1839-cu il iyulun 2-də, Kuba sahilləri yaxınlığında 53 afrikalı əsir gecə üsyan qaldırıb İspaniyaya aid “La Amistad” gəmisini ələ keçirdi.
Onların lideri, Mende xalqından olan Senqbe Piyə, bir dəmir mismardan istifadə edərək özünü və digərlərini zəncirdən azad etdi. Yük bölməsində tapdıqları şəkərqamışı bıçaqları ilə silahlanaraq həyatda qalmaq üçün ölüm-dirim savaşına girdilər.
Döyüş zamanı gəminin kapitanı və aşpazı öldürüldü. Afrikalılar iki gəmiçini – naviqatorları sağ buraxaraq onlara Afrikaya, doğma yurdlarına doğru şərqə üzməyi əmr etdi.
Lakin gündüzlər şərqə üzsələr də, naviqatorlar gecələr gizlicə istiqaməti dəyişir, şimal və qərbə – Amerikanın cənub sahillərinə doğru üzdü.
İki ay davam edən bu dolaşıq səfərdən sonra, gəmi Nyu-York sahillərində ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələri tərəfindən aşkarlandı. Afrikalılar saxlanıldı və üsyan və qətldə ittiham olundular.
Daha sonra bütün ölkəni sarsıdan hüquqi mübarizə başlandı. İş ABŞ Ali Məhkəməsinə qədər çatdı və onları gözlənilməz bir şəxs müdafiə etdi – keçmiş prezident Con Kuinsi Adams.
1841-ci ildə Ali Məhkəmə qərara aldı ki, afrikalılar qanunsuz şəkildə qaçırılaraq əsarətə salınıblar. Onlar cinayətkar deyil, özlərini müdafiə edən azad insanlardır. Bu, Amerika hüquq tarixində dönüş nöqtəsi olan bir qərar idi.
Hökmün ardından sağ qalan 35 afrikalı, o cümlədən Senqbe Piyə, 1842-ci ildə uğurla vətənlərinə – Syerra-Leonəyə qayıtdılar. Onların azadlıq uğrunda mübarizəsi Amerika hüququna və köləliyə qarşı hərəkatına silinməz iz qoydu.
Osman Eminov
TEREF