Arkeologlar, Kudüs'te nadir bir altın sikke keşfetti. Sikke, Mısır Kraliçesi II. Berenice'nin resmini taşıyor ve iki bin yıldan daha eski olup, Mısır'daki Ptolemaios Krallığı'nın üçüncü hükümdarı III. Ptolemaios dönemine dayanıyor.
Ptolemaioslar, Büyük İskender'in generallerinden I. Ptolemaios Soter tarafından kurulan Makedon kökenli bir hanedandı. MÖ 323'te fatihin ölümünden sonra Ptolemaios Mısır'ı ele geçirdi ve MÖ 30'da VII. Kleopatra'nın ölümüne kadar hüküm sürecek bir hanedan oluşturdu. Bu dönemde İskenderiye, Helenistik dünyanın en önemli kültürel ve ticari merkezlerinden biri haline geldi ve Ptolemaios Mısır'ı Doğu Akdeniz üzerinde büyük bir etki yarattı.
Sikkenin Kudüs'te bulunması, antik çağlardan beri kutsal kabul edilen şehrin aynı zamanda dönemin siyasi ve ekonomik ağlarına nasıl entegre olduğunu da gösteriyor. İsrail Eski Eserler Kurumu'na (IAA) göre, sikke yaklaşık 2.270 yıl önce İskenderiye'de basılmıştır. Ptolemaios Mısır'ı ile Suriye Seleukos İmparatorluğu arasında yaşanan Üçüncü Suriye Savaşı'ndan (MÖ 246-241) dönen askerlere ödül olarak dağıtılan bir koleksiyonun parçası olması muhtemeldir.
Bugüne kadar bu türden yalnızca 17 örnek tespit edilmiştir. Yakın zamanda Kudüs'te bulunan eser, Kudüs'teki en eski kentsel yerleşim yeri olan ve Davut Şehri olarak adlandırılan bölgede keşfedilmiştir. Benzer örnekler, Kudüs'teki İsrail Müzesi ve Londra'daki British Museum koleksiyonlarında korunmaktadır.
Madenin bir yüzünde, taç, duvak ve kolyeyle süslenmiş II. Berenice'nin portresi yer almaktadır. Arka yüzünde ise, iki yıldızla çevrili bir bereket boynuzu ve Yunanca "Kraliçe'nin" anlamına gelen Basileisses yazısı yer almaktadır.
Berenice II, Ptolemaios III'ün (MÖ 246-221) eşi ve hayat arkadaşıydı; ancak yazıt, siyasette erkek egemenliğinin damgasını vurduğu bir dönemde alışılmadık bir şekilde, bağımsız olarak da güç kullanmış olabileceğini gösteriyor. Arkeologlar, sikkenin kraliçenin Helenistik dönemdeki siyasi önemini yansıttığına inanıyor.
Sikkenin Kudüs'e nasıl ulaştığı henüz bilinmiyor. Ancak varlığı, şehrin MÖ 586/587'de Babil Kralı II. Nebukadnezar'ın Kudüs'ü kuşatması sırasında Birinci Tapınak'ın yıkılmasının ardından toparlanma sürecinde olduğunu gösteriyor.
Bu keşif, Ptolemaios Mısır'ı ile Levant arasındaki bağlantıların anlaşılmasına katkıda bulunuyor ve antik dünyada servetin, siyasi sembollerin ve ideolojinin dolaşımını ortaya koyuyor.
Kaynaklar:
Britanya Müzesi – Çevrimiçi Koleksiyon: Ptolemaios Sikkeleri.
İsrail Eski Eserler Kurumu (IAA), Arkeolojik Keşiflerin Resmi Raporları.
Hölbl, Günther. Ptolemaios İmparatorluğu Tarihi. Routledge, 2001.
Ashton, Sally-Ann. Ptolemaios Kraliçeleri: Tarih, İmge ve Sembol. Swansea: Galler Klasik Yayınları, 2003.
Rosana Ganocha Conceição
TEREF