Görün dünyada nələr olub?
1941-ci ilin sentyabr ayında iki gün ərzində baş vermiş Babi Yar qətliamı, Holokost dövründə həyata keçirilmiş ən dəhşətli kütləvi qətllərdən biri olaraq qalır. Ukraynanın Kiyev şəhərində təxminən 34.000 yəhudi — kişi, qadın və uşaqlar — nasistlərin “Einsatzgruppen” adlı mobil ölüm dəstələri və yerli ukraynalı əməkdaşlar tərəfindən toplanmışdı. Onlar şəhərin kənarındakı Babi Yar dərəsinə (yarğan) aparılmış, soyundurulmuş, dərənin kənarına sıxışdırılmış və soyuqqanlı şəkildə güllələnmişdilər. Cəsədləri kütləvi məzarlıqlarda basdırılmışdı.
Bu qırğın nasistlərin işğal olunmuş Sovet İttifaqı ərazilərində sistemli şəkildə kütləvi edamlarının başlanğıcı idi və Şərqi Avropa boyunca daha geniş miqyaslı qətllərin xəbərçisi oldu. Qətliamın vəhşiliyini artıran əsas amil, onun böyük bir şəhərin mərkəzinə yaxın yerdə, mülki əhalinin gözü qarşısında həyata keçirilməsiydi.

Sovet hakimiyyətinin Babi Yar faciəsinin xatirəsini gizlətmək cəhdlərinə baxmayaraq, bu hadisə zamanla nasist vəhşiliyinin və yerli əməkdaşlığın simvoluna çevrildi. Ədəbiyyatda, incəsənətdə və tarixdə öz əksini taparaq Holokost dövründə insan qəddarlığının hansı dərəcəyə çata biləcəyinin acı bir xatırlatıcısı kimi yadda qaldı.
Sonradan Sovet dövründə bu hadisənin yəhudilərə qarşı törədildiyi uzun illər gizlədilmişdi, lakin 1961-ci ildə şair Yevgeni Yevtuşenko “Babi Yar” poemasını yazdıqdan sonra beynəlxalq səviyyədə tanındı.
Hazırladı: Osman Eminov
Ps: Dünyada bunca qətliama və soyqırıma məruz qalan və genetik travma alan bir xalq əlbətdə ki, özü də bir gün o hadisənin mərkəzində olacaq.
TEREF